संस्कृत ऐच्छिक (शाश्वती)

डाउनलोड पीडीएफ प्रारूप में सीबीएसई कक्षा 11 संस्कृत इलेक्टिव अध्ययन सामग्री। MyCBSEguide सीबीएसई कक्षा 11 संस्कृत इलेक्टिव के लिए हल के कागजात, बोर्ड प्रश्न पत्रों, संशोधन नोट और एनसीईआरटी समाधान प्रदान करता है। शामिल विषय हैं: शाश्वती (प्रथमो भागः) (पाठ्यपुस्तकम्) (रा- शै- अनु- एवं प्र- परिषदा प्रकाशितम्), व्याकरणसौरभम् (सहायकपुस्तकम्) (रा- शै- अनु- एवं प्र- परिषदा प्रकाशितम्) (संशोधितसंस्करणम्), हायर संस्कृतग्रामर (एम् आर् कालेलिखितम्), रचनानुवादकौमुदी (कपिलदेवद्विवेदीलिखितम्), संस्कृतसाहित्यपरिचयः(संदर्भपुस्तकम्) (रा- शै- अनु- प्र- परिषदा प्रकाशितम्) (संशोधितसंस्करणम्), वेदपारिजात (अतिरिक्ताध्ययनार्थम्) (रा- शै- अनु- प्र- परि- द्वारा प्रकाशितम्) |

प्रतिखण्डं विस्तृतविवरणम्
खण्डः ‘क’
(अपठितांशअवबोधनम्)

प्रश्नवैविध्यम्

(i) एकपदेन उत्तरम्

(ii) पूर्णवाक्येन उत्तरम्

(iii) सर्वनामस्थाने संज्ञाप्रयोगः

(iv) कर्ता-क्रिया-अन्वितिः

(v) विशेषण-विशेष्य/पर्याय/विलोमादिचयनम्

(vi) समुचितशीर्षकप्रदानम्

(vii) कर्तृ-क्रिया-पदचयनम्

खण्डः ‘ख’
(रचनात्मकं कार्यम्)

संस्कृतेन रचनात्मकं लिखितकार्यम्

(i) कस्यचिद् ग्रन्थस्य वैशिष्ट्यमधिकृत्य (प्रदत्तसंकेताधारितम्)

अनौपचारिकं पत्रम्/औपचारिकं पत्रम्

(ii) संकेताधारितम् अनुच्छेदलेखनम्

प्रदत्ततथ्यसाहाÕयेन कमपि कविम्/काव्यम् अधिकृत्य)

खण्डः ‘ग’

(अनुप्रयुक्तव्याकरणम्)

i). वर्णानाम् उच्चारणस्थानानि

ii) सन्धिः

सन्धिकरणम् सन्धिच्छेदः च

अधोलिखितसन्धिनियमान् आधारीकृत्य वाक्येषु

स्वरसन्धिः दीर्घः, गुणः, वृद्धि, यण्, अयादिः, पूर्वरूपम्

व्यजन/सन्धिः श्चुत्वम् ष्टुत्वम्, णत्वविधाानम्, षत्वविधाानम्, चर्त्वम्, आगमः मो{नुस्वारः, परसवर्णः

विसर्गसन्धिः सत्वम्, उत्वम्, रकारः, लोपः

iii) वाक्येषु शब्दप्रयोगः (अधोलिखितशब्दरूपाणि अधिकृत्य)

अजन्ता: सर्व, पूर्व, प्रथम, द्वितीय, सखि, पति, दातृ, नृ, गो, स्वसृ, अक्षि

हलन्त: पथिन्, मरुत्, तादृश्, अदस्, दिश्, वाच्, गिर्, धनिन्, पयस्, पञ्चन , षट्, सप्तन्, अष्टन्, नवन्, दशन्

iv) वाक्येषु क्रियाप्रयोगः (अधोलिखितधातून् अधिकृत्य)

धातवः भू (भव्), पठ्, हस्, नम्, गम्, अस्, हन्, क्रुध्, नश्, नृत् आप्,

शक्, इष्, प्रच्छ्, कृ, ज्ञा, भक्ष्, चिन्त्, तेषाम् समानार्थकाश्च

आत्मनेपदिनः सेव्, लभ्, रुच् मुद्, याच्,

उभयपदिनः नी, हृ, भज्, पच्

v) पाठ्यांशेषु अधोलिखितप्रत्यययुक्तानि पदानि अधिकृत्य प्रश्नाः

अ- कृदन्तानि -

क्त,क्तवतु, शतृ, शानच्, क्त्वा, ल्यप्, तुमुन्, यत्, तव्यत्,

अनीयर्, तृच् ण्वुल्, क्तिन्, अच्

आ- तद्धितान्तानिः-

णिनि, ठक्, अण्, त्व, मयट्, ईयसुन्, इष्ठन्

इ- स्त्रीप्रत्ययाः -टाप्, घीप्

vi) अव्ययप्रयोगाः

पठितपाठ्यांशेषु अधाोलिखित-अव्ययपदैः रिक्तस्थानपूर्तिः

पुनः, उच्चैः, नीचैः, शनैः, अधः, ऋते, युगपत्, अद्य, श्वः, ह्यः, सायम्, चिरम्, ईषत्

तूष्णीम्, सहसा, मिथ्या, पुरा, प्रायः, नूनम्, भूयः, खलु, किल,

पठितांशेषु प्रयुक्तानि अन्यानि अव्ययपदानि च।

vii) विभक्तिप्रयोगाः

पठितपाठ्यांशेषु प्रयुक्त-उपपदकारकविभक्तीः अधिकृत्य प्रश्नाः

viii) पठितपाठ्यांशेषु सरलसमस्तपदानां विग्रहाः

खण्डः ‘घ’

भागः ‘अ’

(पठितांश-अवबोधनम्)

1. त्रयः अंशाः

i). गद्यांशः

ii). पद्यांशः

iii). नाट्यांशः

प्रश्नवैविध्यम्

एकपदेन उत्तरम्

पूर्णवाक्येन उत्तरम्

विशेषण-विशेष्य अन्वितिः/पर्यायः/विलोमचयनम् कर्तृ-क्रिया-पदचयनम् सर्वनामस्थाने संज्ञाप्रयोगः/कः कम् कथयति

2. कथनानि आश्रित्य प्रश्ननिर्माणम्

3. अन्वयलेखनम्/रिक्तस्थानपूर्तिमाध्यमेन अन्वयः

4. प्रदत्तपंक्तिषु चारित्रिकवैशिष्ट्यम्/भावार्थलेखनम्

5. प्रदत्तपंक्तीनां प्रसंगसन्दर्भादिलेखनम्

खण्डः ‘घ’

भागः ‘आ’

(संस्कृतसाहित्यस्य इतिहासः)

अतिलघूत्तर/लघूत्तरप्रश्नमाध्यमेन संस्कृतसाहित्यस्य परिचयपरीक्षणम्

(i) पाठ्यपुस्तके संकलित-अंशानां प्रमुखलेखकानां संक्षिप्तपरिचयः

(ii) संस्कृतसाहित्यस्य प्रमुखकाव्यानां परिचयः संस्कृत/हिन्दी/आंग्लभाषा माध्यमेन वैदिक साहित्यम्, लौकिकसाहित्यम्

(iii) नाट्यविषयकशब्दावलीपरिचयः

नान्दी, नेपथ्यम्, प्रस्तावना, आत्मगतम्, प्रकाशम्, जनान्तिकम्,

भरतवाक्यम् (प्रदत्तपरिभाषासु रिक्तस्थानपूर्त्तिमाध्यमेन/प्रदत्तनाट्यांशं

पठित्वा अभिज्ञानमाध्यमेन)

शाश्वती (प्रथमो भागः) (पाठ्यपुस्तकम्) (रा- शै- अनु- एवं प्र- परिषदा प्रकाशितम्)

व्याकरणसौरभम् (सहायकपुस्तकम्) (रा- शै- अनु- एवं प्र- परिषदा प्रकाशितम्) (संशोधितसंस्करणम्)

हायर संस्कृतग्रामर (एम् आर् कालेलिखितम्)

रचनानुवादकौमुदी (कपिलदेवद्विवेदीलिखितम्)

संस्कृतसाहित्यपरिचयः(संदर्भपुस्तकम्) (रा- शै- अनु- प्र- परिषदा प्रकाशितम्) (संशोधितसंस्करणम्)

वेदपारिजात (अतिरिक्ताध्ययनार्थम्) (रा- शै- अनु- प्र- परि- द्वारा प्रकाशितम्)